Nauczycielski awans zawodowy w okresie przejściowym. Resort rozwiewa wątpliwości

Opinia komisji ekspertów na temat prowadzenia zajęć przez nauczyciela początkującego to jeden z warunków dopuszczenia do egzaminu na nauczyciela mianowanego.

Wdrożenie nowego systemu awansu zawodowego nauczycieli, który zacznie obowiązywać od 1 września 2022 r., wiąże się z licznymi wątpliwościami nauczycieli, którzy mają już za sobą pewien staż pracy i przygotowywali się do awansu lub są w jego trakcie. Dla nich przewidziano w przepisach okres przejściowy, który jest istną łamigłówką... Ministerstwo Edukacji i Nauki postanowiło ją nieco rozjaśnić.

• Od 1 września zaczną obowiązywać nowe przepisy dotyczące przebiegu awansu zawodowego.
• Nie obejmą one nauczycieli, którzy do tego momentu rozpoczęli już staż na kolejny stopień awansu zawodowego.
• Przepisy przejściowe rozwiązują także problemy nauczycieli kontraktowych, którzy "pod rządami" obecnej nowelizacji zniknęli z systemu.

Ministerstwo Edukacji i Nauki przygotowało dość obszerne wyjaśnienia dotyczące okresu przejściowego dla nauczycieli - dotychczasowych stażystów, nauczycieli kontraktowych i mianowanych, którzy zamierzają ubiegać się o wyższy stopień awansu zawodowego bądź rozpoczęli już procedurę awansu. Rozwiązania są dość szczegółowe, dlatego cytujemy je niemal dosłownie.

Nowa droga do stopnia nauczyciela mianowanego

W przypadku nauczycieli ubiegających się o stopień awansu nauczyciela mianowanego przewidziane są dwie ścieżki. Pierwsza to uzyskanie stopnia awansu według nowych przepisów (ustawy - Karta Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2022 r. oraz nowego rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli).

Nowa ścieżka awansu

Dotyczy ona nauczycieli:

• zatrudnionych w szkole począwszy od 1 września 2022 r.;
• zatrudnionych w szkole przed 1 września 2022 r., którzy do 31 sierpnia 2022 r. nie uzyskali stopnia nauczyciela kontraktowego;
• zatrudnionych w szkole przed 1 września 2022 r., którzy do 31 sierpnia 2022 r. uzyskali stopień nauczyciela kontraktowego, lecz do 31 sierpnia 2027 r. nie uzyskają stopnia nauczyciela mianowanego według przepisów dotychczasowych.

Tacy nauczyciele mają status nauczyciela początkującego, a w związku z tym:

• odbywają przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze 3 lat i 9 miesięcy lub w wymiarze skróconym do 2 lat i 9 miesięcy pod okiem  przydzielonego mentora;
• w drugim oraz ostatnim roku przygotowania podlegają ocenie według określonych w rozporządzeniu kryteriów. W przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy w trakcie odbywania przez nauczyciela przygotowania do zawodu nauczyciela, dyrektor szkoły dokona oceny pracy nauczyciela w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy;
• w ostatnim roku przygotowania do zawodu prowadzą zajęcia z dziećmi w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły;
• na koniec okresu przygotowania, po uzyskaniu co najmniej dobrej oceny oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii komisji oceniającej zajęcia, o której wyżej była mowa, przystępują do egzaminu przed komisją egzaminacyjną.

Przepisy przejściowe

Dla nauczycieli ubiegających się o stopień nauczyciela mianowanego według nowych przepisów, którzy do 31 sierpnia 2027 r. nie zyskają stopnia nauczyciela mianowanego, oraz nauczycieli, którzy do 31 sierpnia 2022 r. nie uzyskali stopnia nauczyciela kontraktowego, przewidziano przepisy przejściowe: do okresu odbywania przygotowania do zawodu wlicza się okres dotychczasowego zatrudnienia nauczyciela w szkole (w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami, z wyłączeniem okresów nieobecności nauczyciela w pracy trwających nieprzerwanie dłużej niż 30 dni, z wyjątkiem okresów urlopu wypoczynkowego), z tym że w przypadku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela w wymiarze:

• 3 lata i 9 miesięcy - okres wliczany do okresu przygotowania do zawodu nauczyciela nie może być dłuższy niż 3 lata;
• 2 lata i 9 miesięcy - okres wliczany do okresu przygotowania do zawodu nauczyciela nie może być dłuższy niż 2 lata.

Mianowanie na starych zasadach

Nauczyciele, którzy do 31 sierpnia 2022 r. uzyskają stopień nauczyciela kontraktowego, mogą ubiegać się o stopień nauczyciela mianowanego na podstawie przepisów dotychczasowych (a więc ustawy - Karta Nauczyciela w brzmieniu sprzed 1 września 2022 r. oraz rozporządzenia z 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli).

Taki nauczyciel:

• - odbywa staż na stopień nauczyciela mianowanego, w trakcie którego ma przydzielonego opiekuna stażu;
• - opracowuje plan rozwoju zawodowego na okres stażu oraz sprawozdanie z jego realizacji, po otrzymaniu którego dyrektor szkoły dokonuje oceny dorobku zawodowego nauczyciela;
• - może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat od uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego.

Rozwiązania przejściowe dla nauczycieli ubiegających się o stopień nauczyciela mianowanego według przepisów dotychczasowych przewidują:

• - dla nauczycieli, którzy przed 1 września 2021 r. nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela mianowanego, wymiar stażu na stopień nauczyciela mianowanego skraca się o rok;
• - w przypadku nauczycieli, którzy na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela odbyli staż na stopień nauczyciela kontraktowego w wymiarze 12 miesięcy i którzy nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela mianowanego przed 1 września 2022 r., staż na stopień nauczyciela mianowanego trwa 9 miesięcy.

Droga do nauczyciela dyplomowanego

Nauczyciel ubiegający się o stopień nauczyciela dyplomowanego, który przed wejściem w życie nowych przepisów, a więc 1 września 2022 r., nie rozpoczął stażu, aby go uzyskać:

• - musi przepracować w szkole od dnia uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego co najmniej 5 lat i 9 miesięcy lub w określonych przypadkach 4 lata i 9 miesięcy (nie odbywa stażu);
• - musi w ostatnim roku pracy, przed złożeniem wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego, wystąpić do dyrektora szkoły z wnioskiem o dokonanie oceny pracy za okres ostatnich 3 lat i uzyskać co najmniej ocenę dobrą. W przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy lub przeniesienia do innej szkoły nauczyciela mianowanego, dyrektor szkoły dokonuje oceny pracy nauczyciela za okres dotychczasowej pracy w tej szkole, po uzyskaniu stopnia nauczyciela mianowanego, w terminie nie dłuższym niż 21 dni odpowiednio od rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy lub przeniesienia do innej szkoły.

Krótszy staż

Przepisy przejściowe przewidują skrócenie okresu pracy wymaganego do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego.

I tak nauczycielom, którzy stopień nauczyciela mianowanego uzyskali lub uzyskają według przepisów dotychczasowych i do 1 września 2022 r. nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego, okres pracy w szkole skraca się:

• 2 lata - jeżeli:
  a) odbyli staż na stopień nauczyciela mianowanego w dotychczasowym wymiarze albo
  b) uzyskali przed dniem 1 września 2022 r. stopień nauczyciela mianowanego z mocy prawa na podstawie art. 9a ust. 4 lub 5 ustawy – Karta Nauczyciela, albo
  c)  uzyskali stopień nauczyciela mianowanego, będąc nauczycielem urlopowanym lub zwolnionym z obowiązku świadczenia pracy, po upływie 5 lat od dnia nadania stopnia nauczyciela kontraktowego.
• 1 rok - jeżeli:
  odbyli staż na stopień nauczyciela mianowanego w wymiarze skróconym na podstawie ustawy z 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (ustawa ta skróciła wymiar stażu na stopień nauczyciela mianowanego o rok, a w przypadku jednej grupy o rok i 9 miesięcy) albo uzyskali stopień nauczyciela mianowanego, będąc nauczycielem urlopowanym lub zwolnionym z obowiązku świadczenia pracy, po upływie 4 lat od dnia nadania stopnia nauczyciela kontraktowego.

Dyplomowanie na starych zasadach

Nauczyciele, którzy przed 1 września 2022 r. rozpoczęli staż na stopień nauczyciela dyplomowanego, mogą go kontynuować na dotychczasowych zasadach (Karty Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym przed 1 września 2022 r. oraz rozporządzeniem z 26 lipca 2018 r.). W związku z tym:

• odbywają staż zgodnie z przepisami obowiązującymi przed 1 września 2022 r.;
• po zakończeniu stażu opracowują sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, po otrzymaniu którego dyrektor szkoły dokonuje oceny dorobku zawodowego nauczyciela.