Od 6 czerwca 2011 r. stalking, czyli uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej, określane jako przemoc emocjonalna jest przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności do lat 3.  Nowa regulacja może znaleźć również zastosowanie w przypadku uporczywego nękania nauczycieli.

Ostatni nowelizacja Kodeksu karnego zakłada stworzenie instrumentu ochrony prawnej w reakcji na negatywne zjawisko społeczne zwane „stalkingiem”, które charakteryzuje się takimi zachowaniami jak:
- głuche telefony,
- wydzwanianie,
- kręcenie się w okolicy domu ofiary,
- nawiązywanie kontaktu za pomocą osoby trzeciej,
- wypytywanie o ofiarę w jej otoczeniu,
- stanie pod drzwiami/domem/pracą,
- wysyłanie listów, maili, smsów, prezentów,
- składanie w czyimś imieniu zamówień np. pocztowych,
- pozostawianie wiadomości pod drzwiami/na poczcie głosowej,
- śledzenie/ kontrolowanie ofiary,
- oszczerstwa (rozsyłanie fałszywych informacji, plotek),
- włamania do domu/samochodu ofiary, kradzież rzeczy należących do ofiary,
- nękanie rodziny i przyjaciół ofiary,
- napaści i pobicia rodziny i przyjaciół ofiary.

W ocenie ustawodawcy, zachowania będące wyrazem stalkingu „godzą w istotne dobra człowieka, takie jak chociażby wolność, godność i  cześć”. Przy czym różnorodność tego typu zachowań może być na tyle duża, że nie w każdym przypadku „poddawała się ocenie w ramach obowiązujących przepisów ustawy karnej”. Spowodowało to podjęcie prac legislacyjnych w zakresie odrębnej kryminalizacji zjawiska stalkingu i stworzenia nowego typu czynu zabronionego w art. 190a Kodeksu karnego.

Odpowiedzialność karną za stalking ponosi osoba, która przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność. Równocześnie podlega karze wykorzystanie  wizerunku osoby oraz jej danych osobowych w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.

 Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, intencją wprowadzenia przepisu „było przede wszystkim zapewnienie ochrony dla swobody (wolności) decydowania o wykorzystaniu informacji o swoim życiu osobistym, co doskonale koreluje z prawem do ochrony życia prywatnego”.

Przestępstwo zagrożone będzie karą pozbawienia wolności do lat 3.

Przepis zawiera także typ kwalifikowany przestępstwa uporczywego nękania przez następstwo w postaci targnięcia się pokrzywdzonego na własne życie. W takiej sytuacji sprawca będzie podlegał karze pozbawienia wolności na czas od roku do 10 lat.

Ściganie stalkera następuje na wniosek ofiary.

Aby ustrzec się takich zachowań należy jasno oświadczyć nękającej nas osobie, że nie życzymy sobie jakichkolwiek kontaktów z nią. Często takie osoby uważają swoje zachowanie za przejaw np. miłości i nie zdają sobie sprawy z tego, że krzywdzą swoją ofiarę. Jeżeli to nie pomoże powinniśmy się zwrócić do policji lub prokuratury, z wnioskiem o ściganie sprawcy.

Dobrze jest w miarę możliwości gromadzić dowody na działalność stalkera. Mogą to być wydruki e-maili, zrzuty ekranowe z wpisami na forach lub zapiski dotyczące głuchych telefonów, które potem będzie można zweryfikować przy pomocy bilingów. Pomoże to w późniejszym postępowaniu.

Podstawa prawna: 
Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny (Dz. U. z 2011 r. Nr 72, poz. 381).

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego;